Lịch sử đấu tranh Cách mạng xã Phú Đức (1930-2023)
CHƯƠNG III
THỜI KỲ KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ CỨU NƯỚC (1954 - 1975)
(tiếp theo kỳ trước)
IV. CHỐNG ĐỊCH BÌNH ĐỊNH LẤN CHIẾM, TIẾN LÊN GIẢI PHÓNG XÃ (1969-1975)
Đầu năm 1969, đế quốc Mỹ thực hiện chiến lược Việt Nam hóa chiến tranh, tiếp tục kéo dài chiến tranh xâm lược, với âm mưu thay đổi màu da trên xác chết. Trong thời gian đầu thực hiện chiến lược Việt Nam hóa chiến tranh, đế quốc Mỹ sử dụng số quân Mỹ còn lại trên chiến trường cùng với số vũ khí và phương tiện chiến tranh của Mỹ hỗ trợ quân ngụy đánh phá vùng giải phóng, tiêu diệt lực lượng cách mạng, giành thế chủ động trên chiến trường. Song song với đánh phá, địch thực hiện chiến tranh tâm lý, tuyên truyền xuyên tạc, cho máy bay rãi giấy thông hành, phát loa kêu gọi cán bộ, chiến sĩ ta ra chiêu hồi, cài cắm gián điệp, bọn Phượng hoàng vào vùng giải phóng.
Lúc này, vùng giải phóng Phú Đức còn rộng10, còn nhiều đơn vị của trên đóng tại xã: Hậu cần quân khu, Giao bưu, các đơn bị trực thuộc Y 4, lực lượng cách mạng các xã Tiên Long, Tân Phú, Tiên Thủy, Chợ lách qua đóng ở Phú Đức. Đơn vị pháo binh 530 của Quân khu, thành lập tại xã.
Sau Mậu thân, Đảng bộ Phú Đức còn khoảng 40 đảng viên do đồng chí Nguyễn Anh Hoàng (Tư Hoàng) làm Bí thư. Năm 1970, đồng chí Nguyễn Anh Hoàng được rút lên Công an tỉnh, đồng chí Trương Minh Hậu (Quốc lập) làm Bí thư Đảng ủy xã. Ủy ban Nhân dân cách mạng xã được thành lập do đồng chí Nguyễn Trung Chánh (Tư Bé) làm Chủ tịch, sau đó, đồng chí Nguyễn Trung Chánh hy sinh. Du kích xã có 02 đại đội, phân tán từng bộ phận sẵn sàng chiến đấu. Từ năm 1969-1971, lực lượng cách mạng của xã gặp nhiều khó khăn, thiếu đạn, thiếu gạo do bị địch phong tỏa. Chi bộ vận động đảng viên, chiến sĩ tự lực bắt cá, bắt tôm, làm thuê kiếm sống.
Tháng 1-1969, du kích kết hợp với lực lượng của trên đánh tiểu đội biệt kích Mỹ, diệt 1 tên. Ta đeo bám không cho địch lấy xác. Ngày sau, địch dùng máy bay đến phong tỏa. Trận này ta làm tiêu hao hỏa lực của địch.
Tháng 9-1969, địch đưa Sư đoàn 7, Sư đoàn 9, Biệt động quân, Thủy quân lục chiến, bọn biệt kích càn quét liên tục vào vùng giải phóng Phú Đức hỗ trợ bảo an chi khu Hàm Long đóng phân chi khu tại ấp Phú Long (Phú Đức) do tên Lê Văn Tải làm Phân chi khu trưởng, đóng bót Miễu Bà, phát quang địa hình. Năm 1970, địch đóng bót Phú Tường, bót Vàm Ông Đa, bót Vàm Phú Ninh, bót Vàm Bà Hét (Phú Lễ). Sau đó, đóng bót Cồn Dơi. Ban tề xã do Nguyễn Phú Khải làm Xã trưởng. Nghị quyền kiểm soát 3 ấp Phú Long, Phú Tường, Phú Ninh (Cồn Dơi). Chúng sử dụng các phương tiện chiến tranh hiện đại kể cả máy bay lên thẳng, B52 và chất độc hóa học. Cứ 15 phút 1 lần ghe tàu qua lại trên sông. Việc liên lạc, tiếp tế lương thực, thuốc men cho cách mạng gặp rất nhiều khó khăn.
Nhưng trái với ý muốn của địch là “tát nước bắt cá”, tách dân ra khỏi cách mạng, Nhân dân vẫn giữ mối quan hệ khăng khít với cách mạng. Nhiều đồng bào ở vùng ven đem gạo vô tiếp tế cho cán bộ, đảng viên, chiến sĩ. Tiêu biểu như ông Nguyễn Văn Bổ (Ba Bổ), Nguyễn Văn Trừ (Ba Trừ) mua gạo tiếp tế cho đảng viên, chiến sĩ. Bà Bảy Khỏe là chủ đò máy ở ấp Phú Lễ, mua thuốc cho quân y, chẳng may bị địch bắt được, ở tù 4 tháng.
Du kích liên tục tổ chức phục kích vào các toán quân địch không cho chúng bung ra khỏi đồn bót. Lính dân vệ đồn Miễu Bà về Phú Long bị du kích phục kích diệt 3 tên (tên Ân, tên Tư Đại Liên, tên Đực). Tháng 4-1970, tại ấp Phú Hội, du kích xã phối hợp với lực lượng của trên kết hợp với bãi lựu đạn, phục kích chặn đánh một đại đội Bảo an Hàm Long, ta diệt 9 tên, bị thương 2 tên. Ta bao vây bãi chiến trường không cho địch lấy xác. Chúng phải dùng trực thăng phong tỏa khu vực, đổ quân lấy xác. Trận này ta làm tiêu hao sinh lực địch và ngăn chặn cuộc càn quét của chúng.
Giữa năm 1970, địch đóng bót Vàm Phú Ninh. Bọn lính ùa ra bẻ chuối chín cây ăn, trúng vào bãi lựu đạn của ta, chết và bị thương 16 tên (có cả Cảnh sát dã chiến)…Tiếp đó, được quần chúng và cơ sở nội tuyến cho biết, mỗi ngày một đại đội Bảo an đi về bằng ghe để đóng đồn ở Phú Ninh, du kích xã kết hợp với nội tuyến và lực lượng của trên (C530 của quân khu) chặn đánh, ta diệt và làm bị thương 42 tên; trong đó có 02 sĩ quan và một cố vấn Mỹ.
Năm 1971, du kích kết hợp với lực lượng địa phương quân của huyện đánh tan cuộc hành quân của Tiểu đoàn 401 tại bụi nứa, ấp Phú Bình, diệt và bị thương 1 trung đội. Du kích xã cùng địa phương quân huyện tập kích bọn thám sát Sư đoàn 7 đóng ở khu nhà ông Hai Nồi, ấp Phú Định, diệt và làm bị thương 1 trung đội, ta gài lựu đạn làm bị thương 1 tên, địch cho trực thăng đến chở số bị thương, đồng chí Vũ Hùng bắn cháy 1 trực thăng, bọn lính bắn chết đồng chí Vũ Hùng.
Tháng 2-1971, du kích xã Phú Đức phục kích diệt tên Sanh lính bót Vàm Phú Ninh ác ôn. Diệt được tiên ác ôn này, Nhân dân sống ở Cồn Dơi phấn khởi, đường dây đi lại hoạt động an toàn.
Tháng 5-1971, lính Bảo an đi khai hoang ở Cầu Lớn, tiểu đội du kích phục kích dùng lựu đạn diệt và làm bị thương 9 tên, địch quy trở về. Tiếp theo, du kích bao vây đánh lính Bảo an diệt 1 tên. Trận này gây chấn động các đồn khác.
Du kích đột kích bắt sống tên Phó đồn Miễu Bà.
Tháng 6-1971, cơ sở binh vận cung cấp tin tức bọn lính đồn đi ăn đám giỗ, chỉ còn 3 tên giữ đồn, tiểu đội du kích liền bất ngờ đột nhập vào ấp Phú Ninh, diệt và làm bị thương 3 tên, thu tại chỗ 2 AR 15. Sau đó, một quần chúng cảm tình nhặt được 1 cây AR15 đem nộp cho Xã đội. Quần chúng cảm tình bị chúng bắt tra tấn, ta lãnh đạo Nhân dân đấu tranh, chúng phải thả người bị bắt.
Anh Năm Tàng, cơ sở nội tuyến của ta, mang về cho du kích xã một máy truyền tin, 1 súng AR15, 600 viên đạn, 4 lựu đạn.
Trong năm 1971, ta bắt tên Thuận, nội gián do địch cài vào vùng giải phóng. Để cho cách mạng tin, khi ra vùng giải phóng, Thuận giao Xã đội 2 trái lựu đạn, rồi về nhà người chị ở. Lợi dụng sơ hở của ta khi đóng quân, hắn lén lấy mấy ngắm của cối 120 ly giao cho địch. Khi phát hiện mất máy, ta theo dõi 7 ngày mới bắt được tên Thuận, giết chết hắn.
Năm 1971, ta còn 4 ấp giải phóng: Phú Lễ, Phú Định, Phú Thinh, Phú Bình, 4 ấp còn lại là ấp tranh chấp: Phú Long, Phú Tường, Phú Ninh, Phú Hội. Dân số của xã có 1.800 người. Địch có 4 đồn, 2 tua và 1 phân chi khu.
Đầu năm 1972, Huyện ủy chỉ định đồng chí Hai Thanh làm Bí thư Đảng ủy. Tháng 9-1972, đồng chí Bùi Kim Sang (Bảy Hùng) làm Bí thư.
Tháng 7-1972, du kích xã kết hợp với trung đoàn Đồ Chiểu bao vây bức rút đồn Phú Tường, đồn Miễu Bà, đồn Vàm Ông Đa, đồn Vàm Bà Hét, đồn Vàm Phú Ninh… Ta giải phóng 3 ấp: Phú Tường, Phú Hội, Phú Ninh, nâng số ấp giải phóng là 7 ấp (Phú Thinh, Phú Định, Phú Bình, Phú Lễ, Phú Tường, Phú Ninh, Phú Hội); địch chỉ còn phân chi khu, kiểm soát ấp Phú Long. Giữa năm 1972, chi khu Hàm Long đưa quân đóng bót khai hoang ở ấp Phú Lễ.
Nhân dân trở về bám xã càng đông, toàn xã có 3.526 dân. Các đoàn thể quần chúng được củng cố phát triển. Đoàn Thanh niên có 37 đoàn viên, hội Phụ nữ có 163 hội viên, hội nông dân có 195 hội viên. Đảng bộ có 48 đảng viên. Lực lượng du kích phát triển, Xã hội có 3 đồng chí, ấp đội có 8 đồng chí, du kích xã 8, du kích ấp 15, du kích mật 1.
Ngày 27-1-1973, tại Pari (Pais), Hiệp định về chấm dứt chiến tranh lập lại hòa bình ở Việt Nam được ký kết.
Sau hiệp định Pari (Paris) được ký kết, với ý đồ chuẩn bị từ trước, bộ Tổng tham mưu ngụy cho quân lấn chiếm vùng giải phóng, lấn đất giành dân, xóa bỏ thế da beo.
Tại Phú Đức, tiếp nhận chủ trương cắm cờ giữ đất, lực lượng ta cắm cờ ở các nơi trong xã, gần sát đồn bót địch. Chi khu Hàm Long đã cho quân gỡ cờ cách mạng, cắm cờ ngụy. Chúng đóng bót ở Miễu Bà, Cồn Dơi (đầu trên và đầu dưới). Để phòng lực lượng cách mạng tấn công, địch bắt dân ngủ giữ bót, giữ cầu.
Được sự chỉ đạo của Huyện ủy, Đảng bộ đã tổ chức học tập ý nghĩa của Hiệp định Pari cho đảng viên, du kích và quần chúng để làm cơ sở đấu tranh với địch, đồng thời nâng cao cảnh giác đấu tranh chống âm mưu và thủ đoạn phá hoại Hiệp Định.
Tháng 5-1973, du kích 2 xã Phú Đức, Tân Phú và địa phương quân huyện Châu Thành chống càn với đại đội Bảo an 890 và trung đội thám báo. Kết quả, địch tháo chạy, ta bẻ gãy trận càn của địch.
Cuối năm 1973, du kích xã phục kích liên tục 3 ngày, chặn đánh bọn biệt kích, diệt tên Phân, Trung đội trưởng dân vệ. Sau đó 4 ngày, ta chặn đánh, diệt tên Năm Đến ở vàm Ông Đa. Diệt được 2 tên ác ôn, Nhân dân trong xã rất phấn khởi.
Năm 1973, Đảng ủy tiến hành củng cố lại Ủy ban Nhân dân cách mạng xã, bầu đồng chí Nguyễn Văn Sơn (Tư Ri) làm Chủ tịch.
Năm 1974, bọn lính bót bãi Phú Ninh đi gom dân làm sâu, cất đồn. Du kích kết hợp với trinh sát huyện chặn đánh, diệt 1 tên, thu 1 súng. Bọn chúng không gom được dân. Hai ngày sau, bọn chúng hoang mang rút đồn.
Du kích xã phục kích chặn đánh lính bót Cồn Dơi đi đám cưới về, diệt 1 tên, thu 1 súng AR15. Kết quả 3 ngày sau, bọn lính đồn dao động chạy bỏ đồn.
Tháng 3-1974, du kích kết hợp với cơ sở nội tuyến là ông Tư Mành, Phó Trưởng toán phòng vệ dân sự giữ cầu Ba Lai (Phú Long) lấy bót này, ta thu 5 súng, phá tua phòng vệ, phá sập 1 nhịp cầu.
Tiếp theo cuộc nổi dậy giải tán toán phòng vệ dân sự cầu Ba Lai (Phú Long), 100 đồng bào đấu tranh chống địch bắt dân ngủ giữ cầu hàng đêm.
Trước sức tấn công dồn dập của lực lượng vũ trang ta, địch phải rút bỏ đồn bót. Đến cuối tháng 3-1975, quân địch tại Phú Đức chỉ còn lại các bót: Miễu Bà, Khai hoang và phân chi khu.
Thực hiện phương châm “Xã giải phóng xã, huyện giải phóng huyện”, Đảng bộ lãnh đạo thành lập tiểu đoàn dân quân do đồng chí Năm Tiến làm Tiểu đoàn trưởng sẵn sàng làm nhiệm vụ đi dân công, hỗ trợ lực lượng vũ trang bao vây đồn bót. Mọi công việc chuẩn bị cho cuộc tấn công và nổi dậy giải phóng xã được khẩn trương tiến hành. Mọi người đều hồ hởi, phấn khởi lao vào cuộc chiến đấu mới.
Ngày 27 và 28-4-1975, du kích xã bao vây bức rút đồn Miễu Bà do tên Mách làm Trưởng đồn, đồng thời vận động vợ con lính ra kêu chồng ra hàng, nhưng chúng không ra. Ngày 29, ta lại gần hàng rào bót, phóng thanh, lính không ra, lực lượng vũ trang và quần chúng tiếp tục bao vây. Đêm 30-4, binh lính bót Khai hoang hoảng sợ rút chạy. Rạng sáng 1-5, bọn lính đồn Miễu Bà theo đường ruộng trốn chạy đến phân chi khu. Rồi cùng bọn ở phân chi khu chạy qua Tân Phú. Sáng ngày 1-5-1975, Phú Đức hoàn toàn giải phóng. Xã đội để lại một số du kích xã tiếp quản phân chi khu Phú Đức, đưa lực lượng hỗ trợ các xã Tân Phú, Tiên Long tấn công đồn bót, giải phóng xã.
Trải qua 21 năm kháng chiến gian khổ, chịu nhiều hy sinh, mất mát, Đảng bộ và quân dân Phú Đức đã góp phần cùng cả nước đánh thắng đế quốc Mỹ và tay sai, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Từ đây, cùng cả nước, Đảng bộ và Nhân dân Phú Đức bước vào thực hiện nhiệm vụ: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa.
(còn tiếp)