Ông N.V.D có nhu cầu tư vấn: Năm 1992, tôi có cho ông B ở nhờ trên phần đất 3.500m2 (trên đất có nhà ở 160m2) và hai bên có làm giấy viết tay. Tôi công tác ở xa nên thỉnh thoảng mới về quê. Năm 2023, tôi biết được ông B đã tự ý đăng ký quyền sử dụng đất (QSDĐ) trên phần đất giữ hộ. Ông B được cấp giấy chứng nhận QSDĐ và đã bán 1.000m2 đất cho người khác. Xin hỏi: Tôi phải làm sao để đòi lại đất?
Thắc mắc của ông được luật sư Nguyễn Văn Tặng (Đoàn Luật sư Bến Tre tư vấn như sau):
- Do ông không nêu rõ về thời hạn ông cho ông B ở nhờ và thời điểm ông B được cấp giấy chứng nhận QSDĐ, luật sư xin tư vấn dựa trên những thông tin của ông cung cấp. Cụ thể như sau:
- Trường hợp hết thời hạn cho ở nhờ, ông biết rõ ông B đã đăng ký kê khai QSDĐ và bán đất cho người khác, nhưng ông không có khiếu nại hay tranh chấp gì thì xem như ông từ bỏ quyền khởi kiện của mình đối với phần đất này.
- Trường hợp ông không biết việc ông B đăng ký kê khai QSDĐ và vẫn còn thời hiệu khởi kiện thì để đòi lại đất thì ông có quyền khởi kiện để đòi lại đất theo quy định pháp luật.
Căn cứ theo khoản 1, 2 Điều 235 Luật Đất đai năm 2024 quy định về việc hòa giải tranh chấp đất đai như sau: 1) Nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp đất đai tự hòa giải, hòa giải ở cơ sở theo quy định của pháp luật về hòa giải ở cơ sở, hòa giải theo quy định của pháp luật về hòa giải thương mại hoặc cơ chế hòa giải khác theo quy định của pháp luật. 2) Trước khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai quy định tại Điều 236 của Luật này, các bên tranh chấp phải thực hiện hòa giải tại UBND cấp xã nơi có đất tranh chấp...
Mặt khác, theo quy định tại khoản 1 Điều 236 Luật Đất đai năm 2024: Tranh chấp đất đai mà các bên tranh chấp hoặc một trong các bên tranh chấp có giấy chứng nhận QSDĐ, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở, giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, giấy chứng nhận quyền sở hữu công trình xây dựng, giấy chứng nhận QSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất, Giấy chứng nhận QSDĐ, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 137 của Luật này và tranh chấp về tài sản gắn liền với đất thì do Tòa án giải quyết.
Do đối tượng tranh chấp của ông là QSDĐ nên ông phải gửi đơn đến UBND cấp xã nơi có đất tranh chấp để hòa giải (theo khoản 2, Điều 235, Luật đất đai 2024). Nếu hòa giải không thành, ông có thể gửi đơn khởi kiện đến Tòa án có thẩm quyền giải quyết (nơi có đất tranh chấp), do ông B đã được cấp giấy chứng nhận QSDĐ nên thẩm quyền giải quyết là Tòa án (theo khoản 1, Điều 236, Luật đất đai 2024).